Zakres merytoryczny 2. Ogólnopolskiej Olimpiady „Zarazkom wstęp wzbroniony. Zdrowie i higiena na co dzień”

Kopia wc-tron-przedszkole-bydgoszcz-0093.jpg

W roku szkolnym 2024/2025 pod względem merytorycznym Olimpiada obejmuje wyszczególnione poniżej treści podstawy programowej do nauczania biologii w szkole podstawowej oraz treści wykraczające poza wiadomości szkolne, ale związane z 2. edycją Akcji Tron.

Wszystkie informacje potrzebne do wykonania zadań z Olimpiady uczniowie znajdą w:

- rzewodniku dla uczniów 2.edycji Akcji Tron,

- Poradniku dla nauczycieli 2.edycji Akcji Tron,

- podanej niżej bibliografii i netografii.

 

 

Punkty podstawy programowej, do których mogą odnosić się zadania na Olimpiadzie:

II. Różnorodność życia.

1. Klasyfikacja organizmów. Uczeń:

2) przedstawia charakterystyczne cechy organizmów pozwalające przyporządkować je do odpowiedniego królestwa.

 

2. Wirusy – bezkomórkowe formy materii. Uczeń:

1) uzasadnia, dlaczego wirusy nie są organizmami;

2) przedstawia drogi rozprzestrzeniania się i zasady profilaktyki chorób wywoływanych przez wirusy (grypa, ospa, różyczka, świnka, odra, AIDS).

3. Bakterie – organizmy jednokomórkowe. Uczeń:

1) podaje miejsca występowania bakterii;

2) przedstawia czynności życiowe bakterii;

3) przedstawia drogi rozprzestrzeniania się i zasady profilaktyki chorób wywoływanych przez bakterie (gruźlica, borelioza, tężec, salmonelloza);

4) wyjaśnia znaczenie bakterii w przyrodzie i dla człowieka.

 

5. Grzyby – organizmy cudzożywne. Uczeń:

1) przedstawia środowiska życia grzybów […];

2) wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do grzybów;

3) wykazuje różnorodność budowy grzybów (jednokomórkowe, wielokomórkowe);

5) przedstawia znaczenie grzybów w przyrodzie i dla człowieka.

 

6. Różnorodność i jedność świata zwierząt:

2) płazińce – uczeń:

a) przedstawia środowiska i tryb życia płazińców,

b) obserwuje przedstawicieli płazińców (zdjęcia, filmy, schematy itd.) […]

c) wykazuje związek budowy morfologicznej tasiemców z pasożytniczym trybem życia,

d) przedstawia drogi inwazji płazińców pasożytniczych i omawia sposoby profilaktyki chorób wywoływanych przez wybrane pasożyty (tasiemiec uzbrojony i tasiemiec nieuzbrojony);

3) nicienie – uczeń:

a) przedstawia środowisko i tryb życia nicieni,

b) dokonuje obserwacji przedstawicieli nicieni (zdjęcia, filmy, schematy itd.) […],

c) przedstawia drogi inwazji nicieni pasożytniczych (owsik) i omawia sposoby profilaktyki owsicy;

5) stawonogi (skorupiaki, owady i pajęczaki) – uczeń:

b) dokonuje obserwacji przedstawicieli stawonogów (zdjęcia, filmy, schematy itd.) […]

c) przedstawia znaczenie stawonogów w przyrodzie i dla człowieka;

 

III. Organizm człowieka.

1. Skóra. Uczeń:

1) przedstawia funkcje skóry;

3) uzasadnia konieczność konsultacji lekarskiej w przypadku rozpoznania niepokojących zmian na skórze;

4) podaje przykłady chorób skóry (grzybice skóry, czerniak) oraz zasady ich profilaktyki;

5) określa związek nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV ze zwiększonym ryzykiem występowania i rozwoju chorób nowotworowych skóry.

 

2. Układ ruchu. Uczeń:

4) analizuje wpływ aktywności fizycznej na prawidłową budowę i funkcjonowanie układu ruchu;

5) podaje zasady profilaktyki skrzywień kręgosłupa.

 

 

3. Układ pokarmowy i odżywianie się. Uczeń:

2) rozpoznaje (na schemacie, rysunku, modelu, według opisu itd.) rodzaje zębów oraz określa ich znaczenie w mechanicznej obróbce pokarmu; przedstawia przyczyny próchnicy i zasady jej profilaktyki;

3) przedstawia źródła i określa znaczenie składników pokarmowych (białka, cukry, tłuszcze, witaminy, sole mineralne i woda) dla prawidłowego funkcjonowania organizmu;

4) wyjaśnia rolę błonnika w funkcjonowaniu układu pokarmowego oraz uzasadnia konieczność systematycznego spożywania owoców i warzyw;

5) uzasadnia konieczność stosowania diety zróżnicowanej i dostosowanej do potrzeb organizmu (wiek, płeć, stan zdrowia, aktywność fizyczna itp.), przedstawia i analizuje konsekwencje zdrowotne niewłaściwego odżywiania (otyłość, anoreksja, bulimia, cukrzyca);

6) podaje przykłady chorób układu pokarmowego (WZW A, WZW B, WZW C, rak jelita grubego) oraz zasady ich profilaktyki.

 

Układ odpornościowy. Uczeń:

3) przedstawia istotę działania szczepionek; podaje wskazania zastosowania szczepionek i uzasadnia konieczność stosowania obowiązkowych szczepień;

6. Układ oddechowy. Uczeń:

4) analizuje wpływ palenia tytoniu (bierne i czynne), zanieczyszczeń pyłowych powietrza na stan i funkcjonowanie układu oddechowego;

5) podaje przykłady chorób układu oddechowego (angina, gruźlica, rak płuca) oraz zasady ich profilaktyki.

7. Układ moczowy i wydalanie. Uczeń:

1) przedstawia istotę procesu wydalania i podaje przykłady substancji, które są wydalane z organizmu człowieka (mocznik, dwutlenek węgla) oraz wymienia narządy biorące udział w ich wydalaniu;

3) podaje przykłady chorób układu moczowego (zakażenia dróg moczowych, kamica nerkowa) oraz zasady ich profilaktyki;

4) przedstawia znaczenie badania moczu w diagnostyce zakażeń układu moczowego, kamicy nerkowej i cukrzycy.

8. Układ nerwowy. Uczeń:

3) przedstawia sposoby radzenia sobie ze stresem;

4) przedstawia znaczenie snu w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego;

5) przedstawia negatywny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego niektórych substancji psychoaktywnych: alkoholu, nikotyny (w tym w e-papierosach) oraz nadużywania kofeiny; przedstawia zagrożenia związane z zażywaniem narkotyków, środków dopingujących i dopalaczy.

 

Narządy zmysłów. Uczeń:

4) opisuje wpływ hałasu na zdrowie człowieka;

 

11. Rozmnażanie i rozwój. Uczeń:

2) opisuje fazy cyklu miesiączkowego kobiety;

5) przedstawia cechy fizycznego, psychicznego i społecznego dojrzewania człowieka;

6) przedstawia zasady profilaktyki chorób przenoszonych drogą płciową;

7) uzasadnia konieczność wykonywania badań kontrolnych jako sposobu wczesnego wykrywania raka piersi, raka szyjki macicy i raka prostaty.

 

 

Bibliografia

  • Akcja Tron, Przewodnik dla uczniów. 2. edycja
  • Akcja Tron, Poradnik dla nauczycieli 2. edycja
  • G. Vigarello, Czystość i brud. Higiena ciała od średniowiecza do XX wieku, Warszawa 1998 i kolejne (Część I, rozdz. 1. Woda, która się wsącza).

 

Netografia

 

zamknij zamknij